نتایج و پیامدهای تعهد سازمانی بطورکلی میتوان تعهد را از نظر نتیجه در سه سطح و در دو مقوله فرد و سازمان مورد توجه و تجزیه و تحلیل قرار داد و پیامدهای آن را نام برد (فرهنگی، ۱۳۸۴: ۹۱).
۱. تعهد کم یا ضعیف
سطوح پایین تعهد نه برای فرد و نه برای سازمان مطلوب است. در این حالت فواید حاصل از استمرار خدمات کارکنان از دست میرود و سازمان ناچار به تحمل نیروی کار غیروفادار و ناشایست است. مزیت اولیه تعهد پایین افزایش خلاقیت کارکنان است. همچنین فرصتی برای افراد ناراضی فراهم میکند که محل سازگارتری را پیدا کنند. در برخی شرایط وجود افراد با تعهد سازمانی اندک سبب میشود سازمان از قصور در موازین قانونی مصون بماند. نتایج بالقوه مطلوب و نامطلوب تعهد سازمانی در سطح پایین بر کارکنان و سازمان در جداول زیر نشان داده شده است.
جدول۲-۱: نتایج و پیامدهای احتمالی مؤثر بر کارکنان ناشی از تعهد پایین (کم)
| نتایج مؤثر تعهد کم بر کارکنان | |
| نتایج مطلوب (مثبت) | نتایج نامطلوب (منفی) |
| ۱-استفاده قوه ابتکار، خلاقیت و نوآوری ۲-استفاده کارآمد از نیروی انسانی | ۱-پیشرفت و ارتقاء در مسیر شغلی ۲-افزایش هزینه های ناشی از عیبجویی و در نتیجه بی ثباتی پرسنل با تعهد کمتر ۳-احتمال کنارهگیری و اخراج ۴-تلاش برای ایجاد اختلال در تحقق اهداف |
جدول۲-۲: نتایج و پیامدهای احتمالی مؤثر بر سازمان ناشی از تعهد پایین
| نتایج مؤثر تعهد کم بر سازمان | |
| نتایج مطلوب (مثبت) | نتایج نامطلوب (منفی) |
| ۱-ترک خدمت افرادی که عملکرد پایین دارند و رفع خطر ناشی از حضور آن ها در سازمان ۲-ورود افراد با مهارتهای جدید ۳-نتایج مثبت ناشی از انتقاد و عیبجویی کارکنان (حسابرسی داخلی) | ۱- افزایش ترک خدمت، تأخیر و کندی در کار ۲-غیبت، عدم تمایل به ادامه خدمت در سازمان ۳-کیفیت پایین کار، عدم وفاداری به سازمان ۴-احتراز از فعالیتهای خارج از حیطه مسئولیتها ۵-فعالیتهای غیرقانونی در مقابل سازمان ۶-نتایج منفی عیبجویی و بدگویی از سازمان ۷-محدود شدن کنترل سازمان روی کارکنان |
- ۲. تعهد متوسط
در خصوص سطوح متوسط تعهد میتوان گفت که بطورکلی فواید آن بیشتر ازمعایب آن میباشد. این حالت نیروی کار ثابتتر و راضیتر است. افراد قادرند خود را با موازین رفتاری تطبیق دهند، تحت چنین شرایطی رابطه بین نیازهای افراد و انتظارات سازمان در تعادل است. درست است که این افراد با سرعتی که برای افراد کاملاً متعهد ذکر میشود در مشاغل خود پیشرفت نمیکنند، اما در مقابل سازمان از نتایج منفی ناشی از سطوح بالای تعهد در امان میمانند. نتایج مطلوب و نامطلوب تعهد سازمانی در سطح متوسط در کارکنان و سازمان در جداول زیر نشان داده شده است (فرهنگی، ۱۳۸۴: ۹۲).
جدول ۲-۳: نتایج و پیامدهای احتمالی مؤثر بر کارکنان ناشی از تعهد متوسط
| نتایج مؤثر تعهد متوسط بر کارکنان | |
| نتایج مطلوب (مثبت) | نتایج نامطلوب (منفی) |
| ۱- افزایش احساس تعلق، امنیت، کامیابی، وفاداری، وظیفهشناسی، کسب هویت فردی و شخصیت مستقل از سازمان | ۲- احتمال محدود شدن فرصتهای پیشرفت و ارتقاء ۳- ایجاد اشکال در سازگار شدن فرد با تعهدات هم سطح خود |
جدول ۲-۴: نتایج و پیامدهای احتمالی مؤثر بر سازمان ناشی از تعهد متوسط
| نتایج مؤثر تعهد متوسط بر سازمان | |
| نتایج مطلوب (مثبت) | نتایج نامطلوب (منفی) |
| ۱- استمرار خدمت کارکنان و عدم تمایل به ترک خدمت و عمل به آن ۲- رضایت بیشتر فعلی | ۱- محدودشدن فعالیت های خارج از حیطه مسئولیت ۲- امکان ایجاد تعادل بین انتظارات کاری و درخواستهای نامربوط در کار (انتظارات اجتماعی) ۳- کاهش احتمالی اثربخشی سازمان |
به طور کلی بین تعهد قوی و ضعیف، سطح متوسط مطرح است. افرادی که تعهد متوسط دارند دارای تجربه زیادی هستند اما شناخت کلی نسبت به سازمان نداشته و چندان درگیر نیستند (فرهنگی، ۱۳۸۴: ۹۳).
- ۳. تعهد زیاد
در سطوح بالای تعهد، پیامدهای منفی نسبت به نتایج مثبت آن کمتر است. افراد ممکن است به سرعت در شغل خود پیشرفت کنند و میزان تولید را افزایش دهند، اما آن ها مجبور به تحمل محدودیت هایی در زندگی شخصی، خانوادگی و اجتماعی هستند. در چنین وضعیتی شرایط سازمانی ممکن است به هیچوجه برای افراد رضایتبخش نباشد. بنابراین ممکن است سازمان انعطافپذیری خود را از دست بدهد و بار خودرا بر دوش متعصب تحمیل کند و به انواع رفتارهای غیرقانونی و غیراخلاقی دست بزند. نتایج مطلوب و نامطلوب در سطح بالای تعهد در کارکنان و سازمان در جداول زیر نشان داده شده است (فرهنگی، ۱۳۸۴ :۱۰۵).
جدول ۲-۵: نتایج و پیامدهای احتمالی مؤثر بر کارکنان ناشی از تعهد بالا
| نتایج مؤثر تعهد بالا بر کارکنان | |
| نتایج مطلوب (مثبت) | نتایج نامطلوب (منفی) |
| ۱- پیشرفت در مسیر شغلی و افزایش دریافت ها ۲- اعطای پاداش توسط سازمان به کارکنان متعهد ۳- تعقیب مشتاقانه اهداف سازمان | ۱- خاموش ماندن قوه خلاقیت، رشد و ابتکار و فرصتهای تحرک ۲- مقاومت در برابر تغییر ۳- فشار و تنش در روابط خانوادگی و اجتماعی ۴- فقدان وحدت منافع ۵- محدود شدن وقت و انرژی فرد به زندگی سازمان |
جدول۲-۶ : نتایج و پیامدهای احتمالی مؤثر بر سازمان ناشی از تعهد بالا
| نتایج مؤثر تعهد بالا بر کارکنان | |
| نتایج مطلوب (مثبت) | نتایج نامطلوب (منفی) |
| ۱- امنیت و ثبات نیروی کار ۲- قبول درخواست سازمان به تولید بیشتر ۳- سطح رقابت بیشتر و عملکرد شغلی بهتر ۴- نیل به اهداف سازمانی | ۱- استفاده ناکارآمد از نیروی انسانی ۲- فقدان انعطاف و ابتکار از سوی کارکنان ۳- اطمینان و اعتماد کامل به خطمشیها و رویههای گذشته ۴- مخالفت و تهدید از طرف همکاران ۵- انجام فعالیتهای غیراخلاقی برای سا زمان |
با توجه به جداول و مطالب ذکر شده میتوان گفت نگرشهای کارکنان و گرایشات یا تمایلات آن ها برای پاسخ به شغل، سازمان، افراد و موقعیتهایشان چه منفی و چه مثبت به این نگرش به این برمیگردد که دارندگان این نگرش ها تمایل به گروهبندی و طبقهبندی خودشان دارند. فردی که یک نگرش مساعد به یک جنبه از شغل براساس تجارب منحصر به فرد خود را توسعه داده است، حرکتی در واکنش مساعد به سایر جنبههای مرتبط با اشتغال نشان میدهد. بنابراین اگر او به کار دلبسته است (درگیر کار است) او احتمالاً از شغل خود رضایت داشته و به سازمان متعهد است. فردی که از شغل خود ناراضی و ناخشنود است ممکن است کمتر به کار و کارفرما دلبسته و متعهد باشد. مطالعات تجربی به یک یا چند نمونه از این نگرشها در رابطه با پیامدهای سازمانی متمرکز شدهاند (همان :۱۰۶).برای مثال «فاریس[۱]»، «هورن، کاتربرگ، و هالین[۲]»، «مودی، پورتر و استریز[۳]»، «بلا و باول[۴]» و «ماتئو کوهلر[۵]» به صورت مختلف دلبستگی به کار و تعهد را مجزا از هم و بطور دوطرفه (واکنشی) برای پیشبینی تأخیر، ترک خدمت و غیبت استفاده کردهاند. همچنین آقایان «ویت و ویلسون[۶]» تحقیقی را انجام دادهاند که نتیجه پژوهش آنان این فرضیه را تأیید نمود که ادراک فرد از کافی بودن حقوق ماهیانه اش با رضایت شغلی خود وابسته به پاداش های سازمانی میدانستند و برای کسانی که تلاش شغلی خویش را بدون توجه به پاداش های سازمانی انجام میدادند، هیچ ارتباط معناداری بین رضایت شغلی، تعهد سازمانی و ادراک فرد از کافی بودن حقوق ماهیانه اش دیده نشده است. بخشهای مختلف تعهد سازمانی میتواند نتایج مطلوب و نامطلوب را برای فرد و سازمان در پی داشته باشد. تحقیقات زیادی درباره تأثیر تعهد سازمانی بر عملکرد شغلی، رفتارهای مبتنی بر تابعیت سازمانی، مستقیم است ولی ارتباط آن با ترک خدمت، غیبت و تأخیر کارکنان معکوس است (ساروقی، ۱۳۷۵: ۸۲).در یک مطالعه موادی و پروتر. پیامدهای مطلوب و نامطلوب ناشی از وجود تعهد سازمانی در سطح تجزیه و تحلیل (فرد،گروه کاری، سازمان) مطرح شده اند که در جدول زیر مشاهده می شوند (ساروقی ، ۱۳۷۵: 65).
جدول۲-۷: نتایج مطلوب و نامطلوب تعهد سازمانی در سطح فرد، گروه، سازمان
| سطح تجزیه و تحلیل | نتایج و پیامدهای مطلوب تعهد سازمانی | نتایج و پیامدهای نامطلوب تعهد سازمانی |
| فرد (کم) | – احساس تعلل و وابستگی – امنیت – تصور مثبت از خود – عوامل سازمانی – جلب توجه کردن برای سازمان های دیگر | – کاهش پویایی و پیشرفت در مسیر شغلی – کاهش رشد و پیشرفت فرد – فشارهای خانوادگی – استرس و فشارهای روحی |
| گروه (متوسط) | – ثبات عضویت – اثربخشی گروه – تجانس و همبستگی | – عدم ثبات – کاهش خلاقیت و اثربخشی گروه – تضاد درون گروهی |
| سازمان (زیاد) | افزایش اثربخشی بی واسطه – تلاش فردی – کاهش ترک خدمت – کاهش ترک غیبت – کاهش ترک تأخیر – جذابیت برای افراد خارج سازمان | – کاهش اثربخشی بی واسطه – عدم تلاش و فعالیت کافی – افزایش ترک خدمت – افزایش ترک غیبت – کاهش نوآوری و انعطاف پذیری |
[۱] Farris
[۲] Horne, Katerberg, Hulin
[۳] Moday, Porter, Strees
[۴] Blau & Boal
[۵] Mathiu, Kohler
[۶] Witt & Wilson
منبع: تدبیرگران ماندگار